เหตุที่ตรัสชาดก กัณฑินชาดก : ทรงปรารภภิกษุรูปหนึ่งที่ถูกภรรยาเก่าประเล้าประโลม จึงต้องการจะสึก
ในอดีตกาล เมื่อพระเจ้ามคธครองราชสมบัติอยู่ในพระนครราชคฤห์ แคว้นมคธ
ในสมัยนั้นผู้คนต่างนิยมล่าเนื้อเป็นจำนวนมาก กวางทั้งหลายจึงไปอาศัยอยู่ที่เนินเขาห่างไกลผู้คน ไม่มีอันตรายใดๆมารบกวน แต่ต่อมา กวางหนุ่มตัวหนึ่งเกิดความร้อนรุ่มใจอยากได้กวางสาวมาเป็นคู่ชิดเชยของมัน จึงทำให้มันต้องเดินออกจากที่นั่นเพื่อแสวงหากวางสาวสักตัว
จนกระทั่งวันหนึ่งมันได้มาถึงป่าละเมาะใกล้บ้านคน ก็ได้พบนางกวางสาว เกิดถูกอกถูกใจจึงเข้าไปเกี้ยวพาราสี
“พี่กวาง ที่นี่มีอันตราย ชาวบ้านกำลังจะมาล่ากวาง พี่กวางกลับไปเถิด” กวางสาวเตือน
“พี่จะไม่ไปไหนทั้งนั้น พี่รักเจ้านี่จ๊ะ” กวางหนุ่มตอบ
ฝ่ายชาวบ้าน รู้ว่าเวลานี้เป็นเวลาที่พวกกวางจะลงมาจากภูเขาเพื่อหากิน จึงได้มายืนซุ่มในที่อันมิดชิด
นางกวางสาวได้กลิ่นมนุษย์ ก็รู้ว่ามีนายพรานซุ่มอยู่บริเวณนั้น จึงหยุดคอยให้กวางหนุ่มเดินมาถึงตัว แล้วพยักเพยิดให้เดินออกหน้าไปก่อน ส่วนตัวเองอยู่ข้างหลัง
ด้วยความที่จิตใจกำลังฝักใฝ่ในกวางสาว เจ้ากวางหนุ่มจึงไม่ทันได้สูดกลิ่นอะไร พอเห็นแม่กวางสาวพยักเพยิดให้เดินออกหน้าไปก่อน ก็ได้แต่นึกว่านางยินดีรับรักและคงให้เดินออกหน้าไปก่อนกระมัง จึงรีบวิ่งออกโลดแล่นไปด้วยความดีใจ
ฝ่ายพรานผู้แอบคอยทีอยู่ เห็นเป็นโอกาสงามจึงยิงธนูเข้าใส่กวางหนุ่มทันที
ฉึก!
ธนูพุ่งเข้าปักที่ท้องกวางอย่างแม่นยำ มันล้มลงสิ้นใจตายคาที่ โดยไม่ทันได้ร้องแม้แต่นิดเดียว
ส่วนนางกวาง เมื่อเห็นเช่นนั้น ก็โจนหนีเข้าป่าไปโดยเร็ว
นายพรานได้ออกมาชำแหละเนื้อ ก่อไฟย่างเนื้อกินอย่างเอร็ดอร่อย แล้วหาบเนื้อที่เหลือกลับไปฝากลูกเมียที่บ้าน
เทวดาผู้รักษาป่าองค์หนึ่งเห็นเหตุการณ์นั้นก็รำพึงกับตัวเองขึ้นมาว่า
“เจ้ากวางตัวนี้ตายเพราะกาม แท้ๆ มนุษย์ก็เหมือนกันที่ได้รับทุกข์ภัยเดือดร้อนใจอยู่ทุกวันนี้ล้วนแต่เพราะกามเป็นเหตุ” ครั้นแล้วได้กล่าวถึงสิ่งที่น่ากลัว 3 อย่างต่อไปว่า
“การที่คนยิงศรไปถูกร่างสัตว์เป็นสิ่งที่น่ากลัวอย่างหนึ่ง การมีสตรีเป็นผู้ปกครองก็เป็นสิ่งที่น่ากลัวอย่างหนึ่ง และการที่มีใครตกอยู่ในอำนาจของสตรีก็เป็นสิ่งที่น่ากลัวอีกเหมือนกัน”
ข้อคิดจากชาดก : กัณฑินชาดก
ผู้ที่หลงมัวเมาในกาม ไม่ว่าจะเป็นชายหลงไหลในหญิง หรือหญิงหลงไหลชาย จนลืมระมัดระวังตัวนั้น มักจะพบกับภัยพิบัติโดยแท้
ประชุมชาดก
เนื้อภูเขาครั้งนั้น ได้เป็น ภิกษุผู้ต้องการจะสึก
ลูกเนื้อตัวเมียในครั้งนั้น ได้เป็น ภรรยาเก่าของภิกษุรูปนั้น
เทวดาผู้เห็นโทษในกามทั้งหลายในครั้งนั้น ได้เป็นพระสัมมาสัมพุทธเจ้า
