เหตุที่ตรัสชาดก ทุพพจชาดก : ทรงปรารภภิกษุผู้ว่ายากรูปหนึ่ง
ในอดีตกาล เมื่อพระเจ้าพรหมทัตเสวยราชสมบัติในนครพาราณสี
มีชายผู้หนึ่งเป็นนักกระโดดสูง เก่งทางกระโดดข้ามหอกแหลนหลาวต่างๆ อยู่ในคณะนักแสดงคณะหนึ่ง ได้เที่ยวไปแสดงศิลปะกับอาจารย์ อยู่เป็นประจำ
วันหนึ่ง อาจารย์ของเขาได้ไปแสดงการกระโดดในที่แห่งหนึ่ง ก่อนกระโดดได้ดื่มเหล้าย้อมใจจนเมามาย แล้วสั่งให้คนปักหอก 5 เล่มเรียงกัน ประกาศว่า
“วันนี้ ข้าจะกระโดดข้ามหอก 5 เล่ม ให้พวกเจ้าดูเป็นขวัญตา ฮ่าๆๆๆ”
เมื่อลูกศิษย์ได้ยินเช่นนั้น เกรงว่าอาจารย์จะได้รับอันตรายจึงค้านขึ้นว่า
“อาจารย์ขอรับ อาจารย์ไม่เข้าใจการกระโดดข้ามหอก 5 เล่ม ท่านทำได้เพียง 4 เล่มเท่านั้น ขืนกระโดดไป ท่านต้องเดือดร้อนแน่ขอรับ”
“เฮ้ย! เอ็งจะมารู้ดีกว่าข้าได้ไงวะ เดี๋ยวข้าจะแสดงให้ดู” อาจารย์ยังยืนกราน
ว่าแล้วอาจารย์ก็ปราดไปแสดงการกระโดดข้ามหอก 5 เล่มทันที อาจารย์กระโดดข้ามหอก 4 เล่มไปได้อย่างสบาย แต่พอถึงหอกเล่มที่ 5 กลับกระโดดไม่พ้น เขาตกลงที่ปลายหอกเล่มนั้นพอดี ถูกหอกเสียบทะลุหลังดิ้นกระแด่วๆอยู่ เหมือนปลาที่ถูกเสียบด้วยไม้ สิ้นใจตายอยู่บนหอกเล่มนั้นนั่นเอง
ข้อคิดจากชาดก : ทุพพจชาดก
1.การทำเกินความสามารถของตนเองย่อมพบความล้มเหลวมากกว่าความสำเร็จ
2.ควรฟังคำเตือนของบัณฑิต แม้เขาจะอายุน้อยกว่า
3.สุราทำให้เกิดความกล้าในทางที่ผิด
ประชุมชาดก
อาจารย์ผู้ดื้อรั้น ได้เกิดเป็น ภิกษุผู้ว่ายากรูปนี้
ลูกศิษย์ ได้เกิดเป็น พระสัมมาสัมพุทธเจ้า
