นิทานชาดก สาลิตตกชาดก : ดีดขี้แพะเข้าปาก แก้คนพูดมากได้ชะงัด

สาลิตตกชาดก

เหตุที่ตรัสชาดก สาลิตตกชาดก : ทรงปรารภภิกษุผู้ฆ่าหงษ์ด้วยการดีดกรวด

ในอดีตกาล เมื่อพระเจ้าพรหมทัตเสวยราชสมบัติในนครพาราณสี

มีคนง่อยเปลี้ยคนหนึ่งชำนาญในการดีดกรวด พวกเด็กชาวบ้านให้เขาดีดกรวดทำใบไม้เป็นรูปต่างๆ ที่ต้นไทรใหญ่ต้นหนึ่ง โดยให้ค่าจ้างคนละเล็กละน้อยตามประสา

วันนั้นพระเจ้าพรหมทัต เสด็จประพาสพระราชอุทยาน ได้เสด็จผ่านมายังที่นั้นพวกเด็กๆเห็นเข้าก็กลัว พากันวิ่งหนีไป ทิ้งบุรุษง่อยเปลี้ยไว้แต่ผู้เดียว

เมื่อพระราชาเสด็จไปถึง ได้ทอดพระเนตรเห็นใบไม้เป็นรูปสัตว์ต่างๆเต็มไปหมด จึงรับสั่งถามขึ้นด้วยความสนพระทัย

ใครเป็นคนทำนี่?”

บุรุษเปลี้ยคนหนึ่งเป็นผู้กระทำพระเจ้าข้า” ราชองครักษ์ตอบ

แล้วเขาอยู่ที่ไหนล่ะ” พระราชาถามต่อ

นายทหารจึงพากันค้นหาแล้วพาตัวไปเฝ้าพระราชา

เจ้าเป็นคนทำเองรึนี่” พระราชาตรัสถามอีกครั้ง

พระเจ้าข้า ข้าพเจ้าเป็นคนทำ” คนง่อยทูลตอบ

อืมเจ้าสามารถทำให้ปุโรหิตปากมากของข้า เลิกพูดมากได้ไหม” พระราชาถามต่อ 

ถ้าข้าพเจ้าได้ขี้แพะสักทะนานหนึ่ง ก็สามารถทำได้พระเจ้าข้า” เขาทูล

ดังนั้น พระราชาจึงสั่งให้ทหารนำเขาเข้าไปในท้องพระโรง จัดให้เขานั่งอยู่ภายในม่านที่เจาะช่องเล็กๆไว้ แล้วจัดขี้แพะทะนานหนึ่งให้เขา พร้อมทั้งจัดที่นั่งสำหรับปุโรหิตให้หันหน้าตรงช่องนั้นพอดี

เมื่อถึงเวลาเข้าเฝ้า หารือเรื่องราชการ ปุโรหิตผู้พูดมากไม่ประสงค์จะให้คนอื่นพูด จึงรีบเผยอปากขึ้นกราบทูลเริ่มเรื่องแก่พระราชา

ทันทีที่ปุโรหิตเริ่มพูด เจ้าง่อยก็ดีดขี้แพะไปทีละก้อนเข้าปากปุโรหิต โดยปุโรหิตหารู้ตัวไม่ จะพูดทีก็ต้องหยุดกลืนขี้แพะเข้าไปก่อน

เจ้าง่อยดีดขี้แพะเข้าปากปุโรหิตเรื่อยๆ จนขี้แพะหมดทะนาน แล้วก็ให้สัญญาณแก่พระราชา พระราชาจึงตรัสกับปุโรหิตว่า

นี่ท่านปุโรหิต ท่านกลืนขี้แพะเข้าไปตั้งทะนานหนึ่ง ยังไม่รู้ตัว เพราะมัวแต่พูด คราวนี้ท่านจะไม่สามารถย่อยขี้แพะได้แน่ รีบไปดื่มน้ำใบประยงค์สำรอกออกเสีย จะได้ไม่เป็นอันตราย”

ตั้งแต่นั้นปุโรหิตก็เปลี่ยนไป ไม่ค่อยพูดจาเหมือนแต่ก่อน พระราชาได้รับความสบายพระทัย กิจการปรับปรุงบ้านเมืองก็ราบรื่นตลอดมา

ส่วนเจ้าง่อย ได้รับพระราชทานบ้านส่วย 4 ตำบลซึ่งอยู่ในทิศทั้งสี่ เก็บส่วนได้ปีละแสนตำลึง เป็นรางวัล

หัวหน้าปุโรหิตซึ่งเห็นเหตุการณ์ทั้งหมดจึงให้โอวาทขึ้นว่า คนมีศิลปะแม้เพียงอย่างเดียวก็ทำให้ตัวเองเจริญรุ่งเรืองได้ อย่างเจ้าง่อย ได้บ้านส่วยทั้ง 4 ตำบลก็ด้วยการดีดขี้แพะเท่านั้นเอง

ข้อคิดจากชาดก :
1.
ผู้มีศิลปะ มีความชำนาญแม้เพียงอย่างเดียวก็สามารถหาความเจริญก้าวหน้าในชีวิตได้
2.
จะพูดจะทำอะไรให้เหมาะสมกับกาลเทศะ ไม่พูดมากเกินไปเพราะนอกจากจะไม่เกิดประโยชน์แล้วยังสร้างความรำคาญให้ผู้อื่นด้วย

สาลิตตกชาดก ประชุมชาดก 
บุรุษง่อย ได้เกิดเป็น ภิกษุผู้ฆ่าหงษ์ด้วยการดีดกรวด
พระราชา ได้เกิดเป็น พระอานนท์
หัวหน้าปุโรหิต ได้เกิดเป็น พระสัมมาสัมพุทธเจ้า

สาลิตตกชาดก