เหตุที่ตรัสชาดก สิคาลชาดก : ทรงปรารภพระเทวทัตที่ชอบพูดมุสาอยู่เป็นนิจ
ในอดีตกาล เมื่อพระเจ้าพรหมทัตเสวยราชสมบัติในนครพาราณสี
ในครั้งนั้นมีงานนักขัตฤกษ์ครึกครื้น ชาวเมืองจัดข้าวปลาอาหารและเหล้าจำนวนมากไปตั้งไว้ในที่ต่างๆ เพื่อบวงสรวงยักษ์และสัมภเวสีทั้งหลาย
ตกกลางคืนมีสุนัขจิ้งจอกตัวหนึ่งลอบเข้าเมืองทางท่อระบายน้ำ มันกินเนื้อ ปลา อาหาร และเหล้าจนอิ่มแปล้ แล้วหลบไปนอนอยู่ในพุ่มไม้จนสว่าง
เมื่อตื่นมา มันคิดว่าไม่ควรออกไปในเวลานี้ ถ้าคนเห็น มันต้องโดนตีตายแน่ มันจึงไปนอนแอบอยู่ข้างถนนแห่งหนึ่ง เห็นคนเดินผ่านไปมาก็เฉยเสีย จนกระทั่งมันเห็นพราหมณ์คนหนึ่งกำลังเดินมา มันคิดในใจ
‘ธรรมดาพราหมณ์ย่อมงกเงิน เราจะหลอกพราหมณ์คนนี้ให้พาเราออกจากเมืองให้ได้’
ว่าแล้วมันก็เดินเข้าไปพราหมณ์ แล้วพูดด้วยภาษามนุษย์
“ท่านพราหมณ์”
“ใครเรียกเรารึ” พราหมณ์ร้องถามเพราะมองไม่เห็นใคร
“ฉันเองจ้ะ” จิ้งจอกตอบ
“เรียกเราทำไม” พราหมณ์ถามอีก
“ฉันมีเงินอยู่ 200 กหาปณะ ถ้าท่านพาฉันพ้นออกไปจากเมืองได้โดยไม่ให้ใครเห็น ฉันจะให้เงินนั้นแก่ท่าน” จิ้งจอกเสนอ
พราหมณ์ได้ฟังดังนั้นก็เชื่อ จึงแอบเอาจิ้งจอกซุกไว้ใต้รักแร้ ปิดมิดชิดด้วยผ้าสไบเฉียง เดินออกจากประตูเมือง พอเดินมาได้สักหน่อย เจ้าจิ้งจอกก็ถาม
“ตอนนี้ถึงไหนแล้ว”
“ออกมาตั้งไกลแล้ว” พราหมณ์ตอบ
“ไปอีกหน่อยเถอะ” จิ้งจอกสั่ง
มันเฝ้าถามตอบอยู่อย่างนี้จนกระทั่ง พราหมณ์พามันมาหยุดอยู่ที่หน้าป่าช้าใหญ่
“วางเราตรงนี้แหละ” จิ้งจอกสั่งอีก
เมื่อพราหมณ์ปล่อยมันลงแล้ว มันก็ออกคำสั่งต่อ
“ท่านปูผ้าสไบลงตรงนี้เถอะ แล้วขุดที่โคนต้นไม้โน้น”
พราหมณ์รีบปูผ้าสไบเตรียมไว้ แล้วก้มหน้าก้มตาขุดดินที่โคนต้นไม้นั้นทันที ฝ่ายสุนัขจิ้งจอก เมื่อพราหมณ์หันหลังมันขึ้นไปเหยียบผ้าสไบแล้วถ่ายอุจจาระไว้ 5 แห่ง คือ ที่มุมทั้ง 4 และตรงกลาง แล้วก็วิ่งเข้าป่าไป
รุกขเทวดาเห็นดังนั้นก็ปรากฏกายแล้วบอกตาพราหมณ์ว่า
“พราหมณ์เอ๋ย เจ้าถูกหมาจิ้งจอกลวงเสียแล้ว อย่าว่าแต่เงิน 200 กหาปณะเลย แค่สลึงหนึ่งมันยังไม่มี ท่านรีบกลับไปซักผ้าของท่าน แล้วรีบไปทำงานเถอะ”
ฝ่ายพราหมณ์ เมื่อได้ยินเช่นนั้นก็รู้ตัวว่าโดนหลอกเสียแล้ว แต่ไม่รู้จะทำอย่างไรได้ จึงได้แต่เดินหัวเสียจากไป
ข้อคิดจากชาดก : สิคาลชาดก
1.ความโลภ เห็นแก่ได้ ทำให้ช้ำใจภายหลัง
2.คนฉลาดมากกว่ามักใช้เงินมาหลอกใช้คนฉลาดน้อยกว่า
ประชุมชาดก
สุนัขจิ้งจอก ได้เกิดเป็น พระเทวทัต
รุกขเทวดา ได้เกิดเป็น พระสัมมาสัมพุทธเจ้า
