เหตุที่ตรัสชาดก วัฏฏกชาดก : ทรงปรารภบุตรของอุตตรเศรษฐีที่รอดพ้นจากการลงอาญา เพราะนึกถึงคุณของพระสัมมาสัมพุทธเจ้าและตั้งใจจะบวชในพระพุทธศาสนา
ในอดีตกาล เมื่อพระเจ้าพรหมทัตเสวยราชสมบัติในนครพาราณสี
มีนายพรานนกคนหนึ่งเที่ยวดักนกกระจาบมาขังไว้ที่บ้าน เพื่อให้ลูกค้ามาเลือกซื้อหาตามใจชอบ
วันหนึ่งเขาดักนกกระจาบมาได้หลายตัว นกกระจาบหนึ่งในจำนวนนั้น คิดอยู่ในใจว่า
‘ถ้าเรากินอาหารที่นายพรานให้ จนตัวอ้วนพี ต้องมีคนมาซื้อเราไปแกงเป็นแน่ แต่ถ้าเราไม่กินอาหาร ปล่อยให้ซูบผอมเหี่ยวแห้ง มีหวังรอด’
เมื่อคิดดังนั้นมันก็เริ่มอดอาหาร ไม่ยอมกินข้าวหรือเมล็ดถั่วที่นายพรานนำมาให้ ปล่อยให้ร่างกายผอมลงตามลำดับ และเป็นดังคาด ไม่มีใครซื้อเจ้านกกระจาบผอมเลยสักคน
ฝ่ายนายพราน เมื่อขายนกกระจาบตัวอื่นหมดแล้ว เหลืออยู่แต่นกผอมตัวเดียว จึงจับออกมาวางบนอุ้งมือเพื่อตรวจดู ขณะที่นกกระจาบคอยจังหวะนายพรานเผลอ พอได้โอกาสก็บินเข้าป่าไปทันที
