นิทานชาดก ติตติรชาดก : นกกระทา ลิง ช้าง พี่น้อง 3 เผ่าพันธุ์

นิทานชาดก นกกระทา ลิง ช้าง

เหตุที่ตรัสชาดก ติตติรชาดก : ครั้งหนึ่งท่านอนาถบิณฑิกเศรษฐี ได้นิมนต์พระศาสดาและพระภิกษุไปยังนครสาวัตถี ในระหว่างทางต้องมีการค้างพักแรมที่เมืองเวลาลี พระหนุ่มๆที่ล่วงหน้ามาก่อนต่างจับจองอาสนะที่พักของตน พระสารีบุตรซึ่งเป็นพระเถระมีอายุมาก และคณะมาถึงทีหลังจึงไม่ได้ที่พัก ต้องพักอยู่ใต้ต้นไม้ รุ่งเช้าพระพุทธเจ้าเห็นจึงตรัสถาม เมื่อทราบความจึงเกิดสลดใจว่าขนาดท่านยังมีพระชนม์ชีพอยู่พระภิกษุยังทะเลาะกัน จึงทรงปรารภการไม่เคารพกันของพระภิกษุ

ในอดีตกาล ที่ป่าใหญ่แห่งหนึ่ง มีต้นไทรต้นใหญ่เป็นที่อยู่อาศัยของนกกระทา ลิง และช้าง แม้ทั้งสามจะอาศัยอยู่ที่ต้นไทรต้นเดียวกัน แต่ก็ไม่ได้มีความเคารพยำเกรงกันเลย เจ้าช้างนึกอยากเขย่าต้นไทรเมื่อไรก็เขย่า เจ้าลิงก็คอยแต่จะแกล้งเพื่อนตามประสาความซน ส่วนเจ้านกกระทาก็ชอบร้องเพลงตอนกลางคืนรบกวนเพื่อนๆ ที่จะนอน

ทั้งสามอยู่กันด้วยความขุ่นข้องหมองใจเสมอมา จนกระทั่งวันหนึ่ง มันก็คิดขึ้นได้ว่าขืนอยู่กันอย่างนี้ต่อไป คงไม่มีความสงบสุขแน่ จึงหันมาคุยกันว่าพวกมันควรให้ความเคารพและเชื่อฟังแก่ผู้ที่แก่กว่า …แต่เอ…แล้วพวกมันจะรู้ได้ยังไงว่าใครแก่กว่า

ในที่สุดเจ้านกกระทาก็คิดขึ้นมาได้

“ถ้าอย่างนั้นใช้ต้นไทรนี้เป็นตัวบอกอายุก็แล้วกัน เริ่มที่เจ้าช้างก่อนนะ เจ้าเห็นต้นไทรนี้ครั้งแรกเมื่อไร” นกกระทาถาม

“ข้าน่ะหรอ… ข้ารู้จักต้นไทรนี้ตั้งแต่มันยังเป็นพุ่มเล็กๆ เวลาข้าเดินผ่าน ยอดต้นไทรเล็กๆ มันจั๊กจี้ท้องข้าเรื่อยเลย” เจ้าช้างรำลึกความหลัง 

“แล้วเจ้าล่ะเจ้าลิง” นกกระทาหันไปถามลิง

“ส่วนข้า ข้าเห็นมันตั้งแต่ต้นไทรนี้ยังเป็นต้นเล็กๆ ตอนที่ข้าเป็นลูกลิง ข้าก็มานั่งกินยอดอ่อนต้นไทรต้นนี้แหละ” เจ้าลิงบอก

“ส่วนข้า…” นกกระทาเริ่มเล่า

“ข้ารู้จักต้นไทรนี้ตั้งแต่มันยังไม่ขึ้นด้วยซ้ำ จริงๆที่นี่ไม่มีต้นไทรหรอก ต้นไทรมีอยู่แต่ฝั่งโน้น ข้าไปกินลูกไทรฝั่งโน้นแล้วบินกลับรัง ตอนนั้นข้าปวดท้องทนไม่ไหว เลยถ่ายไว้ตรงนี้ ลูกไทรในท้องข้าก็เลยงอกเป็นต้นไทรต้นนี้ไง”

“อ้อ ถ้าอย่างนั้น เจ้าก็เป็นพี่ใหญ่สิ พี่นกกระทา” ลิงและช้างพูดขึ้นพร้อมกัน

“ส่วนข้าก็เป็นพี่รอง” เจ้าลิงพูด

“เจ้าช้างตัวใหญ่สุด เป็นน้องเล็ก” นกกระทาบอก

“เอาล่ะ ตอนนี้เราจะเคารพกันตามลำดับอาวุโส จะได้ไม่มีเรื่องทะเลาะกันอีก”

“ครับผม” ลิงและช้างยอมรับ

ตั้งแต่นั้นมาสัตว์ทั้งสามก็อยู่กันด้วยความสามัคคีปรองดองและมีความเคารพซึ่งกันและกัน นกกระทาพี่ใหญ่มักจะให้โอวาทแก่น้องๆ เสมอ เมื่อถึงเวลาหาอาหารทั้งสามจะไปด้วยกันโดยนกกระทาและลิงจะขึ้นหลังช้างไป นกกระทาจะคอยบอกทางว่าทางไหนมีผลไม้เยอะๆ เมื่อไปถึงต้นไม้ที่ผลอยู่สูง เจ้าลิงก็จะอาสาปีนไปเก็บลงมา

ตลอดชีวิตทั้งสามจึงมีความรักใคร่ ไม่ทะเลาะกันอีกเลย

ข้อคิดจากชาดก : ติตติรชาดก
1. ผู้น้อยควรให้ความเคารพต่อผู้ใหญ่โดยการแสดงความนอบน้อม
2. ผู้ใหญ่ควรทำตนให้ดี สมควรเป็นแบบอย่าง
3. การให้ความเคารพกัน ให้เกียรติผู้อื่น ถือเป็นคุณธรรมเบื้องต้น

ประชุมชาดก
ช้าง ได้เกิดเป็น พระโมคคัลลานะ
ลิง ได้เกิดเป็น พระสารีบุตร
นกกระทา ได้เกิดเป็น พระสัมมาสัมพุทธเจ้า

นิทานชาดก ติตติรชาดก นกกระทา ลิง ช้าง